Good Governance in de Gezondheidszorg: optie of noodzaak?
Wat is governance(1)? Een lastig begrip, omdat de term “governance” continue in ontwikkeling is. Vroeger was “corporate governance” alleen van toepassing op beursgenoteerde ondernemingen, waarbij volgens de code Tabaksblat (2003) de trefwoorden transparantie en verantwoording centraal stonden.
Dit is nog steeds belangrijk, maar de trefwoorden van nu zijn integriteit en vertrouwen.
Ook de zorgsector kreeg in 2005 zijn eerste Zorgbrede Governancecode, die in 2010 verder werd aangescherpt. In elke poging governance te definiëren staan de begrippen verantwoording, toezicht, sturing en beheersing centraal. Dit betekent voor de gezondheidszorg, denk hierbij aan (academische) ziekenhuizen, zorginstellingen etc. dat ze goed, efficiënt en verantwoord geleid worden. Dat je in feite nu regels opstelt, waardoor je achteraf de toets der kritiek kunt doorstaan.
Is de corporate governance vooral bedoeld voor het toezicht houden op een beursgenoteerde vennootschap, waarbij de vraag rijst wie de stakeholders zijn. In de gezondheidszorg is dit veel moeilijker. Enerzijds gaat het om patiënten en anderzijds om professionals en instellingen, waarbij de laatste groep eigenlijk geen doel op zichzelf is.
Binnen de gezondheidszorg bestaat governance uit de componenten: besturen, toezichthouden en verantwoorden. Tussen deze componenten moet een spanningsveld bestaan. Goed bestuur kan niet zonder goed toezicht. Dit betekent nogal wat voor de huidige invulling van de Raden van Toezicht binnen de gezondheidszorg. De Raad moet divers van samenstelling zijn, waarbij de nodige competenties en specifieke kennis zijn geborgd. Tevens moet de Raad op een goede manier de werkgeversrol uit te oefenen.
Hoe is de verhouding tussen de componenten besturen, toezicht en verantwoording binnen uw organisatie?
Maar, er bestaan ook kritische geluiden bij dit toezichtmodel. Hoogleraar public governance Rienk Goodijk van TiasNimbas Business School in Tilburg heeft recentelijk het disfunctioneren van raden van toezicht geweten aan onevenwichtigheid van het model. Dit komt tot uiting in de rolverdeling tussen het bestuur en het toezicht. Goodijk wil meer duidelijkheid over de doelstelling en de taakomschrijving van de raad van toezicht. Hij pleit voor krachtiger en deskundiger optreden. Dit roept wel de vraag op of bijvoorbeeld een kritischer opstelling van de raad ten koste gaat van de loyaliteit ten opzichte van de organisatie.
We zijn er dus nog niet. Governance blijft in ontwikkeling. In mijn volgende artikel, wil ik dieper ingaan op de diversiteit binnen de Raad van Toezicht.
Gast column door Annemiek van Dijk
Adec Advies
(1) Governance: De regels en gedragingen die van invloed zijn op de manier waarop bevoegdheden op Europees niveau worden uitgeoefend, waarbij het met name gaat om openheid, betrokkenheid/participatie, verantwoordingsplicht, doeltreffendheid en samenhang.
(2) corporate governance, ondernemingsbestuur: De wijze waarop organisaties, in het bijzonder vennootschappen, worden beheerd en de managers rekenschap afleggen aan de eigenaars.